به گزارش خانه نیوز، یکی از چالشهای سرمایهگذاران اجرای افزایش مالیات ارزش افزوده برای تمام حلقههای زنجیر تولید است و در صورتی که افزایش یک درصدی آن بر همه حلقهها اجرا شود، اثر منفی دارد. در غیر این صورت اثری خنثی دارد.
در زمان اصلاحیه لایحه بودجه ۱۴۰۳ در جلسه فوقالعاده دولت، افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده از ۹ به ۱۰ درصد تصویب شد. از این رو با توجه به اهمیت درآمدهای مالیاتی دولت در تأمین مالی بودجه کشور و همچنین اهمیت تاثیر آن بر عملکرد شرکتهای حاضر در بورس اوراق بهادار در این گزارش به پیشبینی عملکرد شرکتهای بورسی بعد از اجرای بودجه ۱۴۰۳ پرداخته شده است.
مالیاتهای غیرمستقیم در ایران بر قانون واحدی مبتنی نیست، بلکه به موجب قوانین متعدد و تبصرههای قوانین بودجه کل کشور برقرار میشوند. یکی از انها قانون مالیات بر ارزشافزوده است که جزو مالیاتهای غیرمستقیم بر قیمت کالاها و خدمات اضافه شده و به مصرف کنندگان تحمیلمیشود و پیش از این در قالب مالیات بر واردات، مالیات بر مصرف و فروش ۹ درصد اعمال میشد و حالا قرار است از ابتدای سال آینده ۱۰ درصد اعمال شود.
از آنجایی که مالیات بر ارزش افزوده روی قیمت تمامشده کالا و حاشیه سود شرکتها تاثیرگذار است، مورد توجه فعالان اقتصادی کشور قرار گرفته است. چراکه شرکتهای سودآور دارای اعتبار بیشتری در بازارهای سرمایه هستند و با استفاده از این مزیت علاوه بر اینکه معاملات بیشتری خواهند داشت، منابع ارزانتری جهت تأمین منابع مالی موردنیاز خود در دسترس دارند که در تداوم فعالیت و باقیماندن آنها در بازار رقابت نقش بسزایی دارد و به دلیل بازدهی بالاتری که از طریق معاملات ثبت میکند، همواره رضایت سهامداران را به همراه خواهند داشت، به همین دلیل سرمایهگذاران در بورس هم قوانین و مقررات این بخش را به صورت جدی دنبال میکنند.
درواقع مالیات بر ارزش افزوده بر سود عملیاتی قبل از مالیات، سود عملیاتی پس از مالیات، سود جامع و بازده داراییها شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران اثرگذار است. حالا با در نظر گرفتن این موضوع که سودآوری شرکتها یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر ارزش شرکتها و اقبال عمومی از خرید سهام و سرمایهگذاری در آنها است، مالیات بر ارزش افزوده میتواند اثر دوگانهای داشته باشد.
رابطه بین مالیات بر ارزش افزوده و ساختار سرمایه
در واقع یک رابطه مثبت معنیدار بین مالیات بر ارزش افزوده و متغیرهای وابسته ساختار سرمایه، سودآوری و درآمد مشمول مالیات است. بر این اساس مالیات بر ارزش افزوده با تاثیر مستقیم بر ساختار سرمایه شرکتها، میتواند باعث افزایش سودآوری و به تبع آن افزایش درآمد مشمول مالیات آنها شود. هرچند مالیات ارزش افزوده در کوتاهمدت دارای اثر منفی و معنادار بر خالص صادرات شرکتها است و در بلندمدت اثری خنثی دارد، اما مالیات بر شرکتها برخلاف مالیات ارزش افزوده در کوتاهمدت دارای اثر مثبت و معنادار بر خالص صادرات است؛ بنابراین همه اشکال مالیاتی اثر یکسانی بر عملکرد شرکتهای بورسی و صادراتی ندارد.
همچنین پژوهشهایی درباره تاثیر افزایش مالیات بر ارزش افزوده با استفاده از مدل داده ستانده و اعمال نرخهای مالیاتی قانون و معافیتهای کالا و خدمات موضوع ماده ۱۲ و معافیت صادرات ماده ۱۳ قانون مالیات بر ارزش افزوده نشان میدهد که با در نظر گرفتن سهم هر بخش از ستانده کل اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده اثر قیمتی بسیار ناچیزی بر قیمت کالاها در بازار دارد.
مالیات برمصرف است، نه تولید
در همین رابطه جعفر قادری، نماینده مجلس شورای اسلامی در خصوص افزایش یک درصدی مالیات بر ارزشافزوده معتقد است که «این مالیات درحقیقت مالیات بر مصرف است و تأثیری بر تورم ندارد یا اگر دارد نسبت به مالیات بر سود شرکتها و مالیات بر تولید اثر خیلی کمتری دارد. البته اینکه آیا این یک درصد در بودجه نهایی باقی بماند و مصوب شود، هنوز قطعی نیست و مجلس میتواند در جزئیات، یک درصد را حذف کند و منابع درآمدی دیگری اضافه کند.»
در حال حاضر رفتار سرمایهگذاران و رفتار قیمتهای سهام و شاخص بورس، حکایت از وجود یک نوع نوسانهای فصلی در طول سالها گذشته دارد. درواقع در هر دوره عوامل ویژهای به این نوسانهای فصلی منجر میشوند که معلوم نیست این عوامل در دورههای بعد عینا تکرار شوند یا خیر؛ برای مثال در اوایل بازگشایی نمادهای بورسی، توزیع سهام جایزه به عنوان یک عایدی مهم برای سرمایهگذاران تلقی میشد. این موضوع آنقدر حاد شده بود که سرمایهگذاران از رقیق شدن سهام خود بیاطلاع بودند و قیمت سهم شرکتی که سهام جایزه حتی در درصد بالا میداد، برخلاف مبانی منطقی و نظری موجود در این حوزه نه تنها کاهش نمییافت، بلکه افزایش پیدا میکرد. در مقابل، در دورهای دیگر قیمت سهام شرکتی که سهام جایزه پرداخت میکرد، با شدت بیشتری نسبت به مباحث تئوریک کاهش مییافت. در دورهای دیگر افزایش قیمت سهم به عنوان عایدی مهم سهامداران از اهمیت بیشتری برخوردار شده و سود پرداختی سهام همبستگی زیادی با قیمت سهم پیدامیکنند. در شرایط کنونی قانون افزایش یک درصد مالیات ارزش افزوده میتواند به رشد جزئی تورم و کاهش تقاضای کالایی منجر شود که اثر آن در شاخص کل بورس هم نمایان خواهد شد.
رابطه معکوس میان سرمایهگذاری و مالیات
در حال حاضر اقتصاد با رکود مواجه است، از این رو بسیاری از کارشناسان معتقدند که با توجه به رابطه معکوس میان سرمایه-گذاری و مالیات بر شرکتها، اعمال معافیتهای مختلف مالیاتی در بحث مالیات بر شرکتها، استفاده از نرخ نزولی مالیات بر شرکتها پس از چند نرخ تصاعدی و به طور کلی بازنگری در قوانین مالیاتی، اعمال سیاستهایی که باعث کاهش تورم و نرخ بهره شود، در جهت تشویق سرمایهگذاری میتواند موثر واقع شود و حتی سرمایههای جدیدی را به بورس وارد کند. برعکس افزایش انواع مالیاتها همچون ارزش افزوده بر کاهش حاشیهسود شرکتها تاثیر میگذارد، اما در مالیات ارزش افزوده اثر بسیار جزئی بر سود شرکت میگذارد.
در حال حاضر برخی متولیان صنعت با اشاره به اینکه اجرای مالیات بر ارزش افزوده همواره با لغو مالیاتهای ناکارآمد همراه است، از این رو جایگزینی آن با مالیاتهای ناکارآمد، شرایط بهتری برای تولید فراهم خواهد آورد. همچنین بدلیل معافیت صادرات کالاها از این نوع مالیات، قیمتهای نسبی کالاهای صادراتی ارزانتر شده و به ابزاری برای تشویق تولیدات داخلی و گسترش صادرات و بهبود تراز پرداختها تبدیل میشود. از طرف دیگر با انتقال بار مالیاتی از تولید به مصرف، اثر روانی نامطلوب و ضد انگیزهای مالیات برای سرمایهگذاری و تولید، کاهش یافته و از فشار آن بر صاحبان درآمد و کارآفرینان که طبعا باعث نارضایتی شده و با انگیزه سرمایهگذاری ناسازگار است، کاسته میشود.
بنابراین با توجه به معافیت کالاهای صادراتی و با نظر به اینکه معافیتهای مقرر در ماده ۱۲ لایحه مالیات بر ارزش افزوده اجرایی میشود، در بلندمدت کارآیی نهایی سرمایه و درنتیجه سودآوری سرمایهگذاریها را افزایش دهد و از این طریق، به تقویت انگیزههای سرمایهگذاری در بازار سهام هم کمک خواهد کرد. هرچند در حال حاضر دغدغه اصلی تولیدکنندگان و صنعتگران نه بابت خود قانون مالیات بر ارزش افزوده، بلکه عمدتا مربوط به نحوه اجرای آن است که موجبات نگرانی آنان را فراهم میآورد، زیرا یکی از چالشهای بزرگ آنها در مقطع کنونی پرداخت مالیات ارزش افزوده برای تمام حلقههای زنجیر تولید یک محصول است. به همین دلیل در صورتی که این مشکل برطرف نشود، افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده تولید هم میتواند به کاهش حاشیهسود و هم نگرانی سهامداران شرکتها دامن بزند.
انتهای پیام/
